08-11-2021 11 min.
Je bezit ongekend potentieel. Om dat naar de oppervlakte te krijgen, wil je open communiceren over je kennen en kunnen. Maar ook weten hoe jouw collega’s naar je kijken. Wat weten zij over jou, waarvan jij niet op de hoogte bent? En hoe kom je daarachter? Het Johari Window helpt je deze inzichten boven tafel te krijgen. Dat kan pijnlijk zijn, maar ieder stukje feedback is weer een groeimoment.
De manier waarop jij over je eigen kennen en kunnen denkt, komt niet altijd overeen met de werkelijkheid of met het beeld dat collega’s van jou hebben. Doorgaans is dat niet echt een probleem.
Het is namelijk logisch dat jouw “prive-ik” niet helemaal dezelfde versie is als de professional die jij op de werkvloer bent. Maar goed ook, jouw leidinggevende hoeft namelijk niet te weten hoe goed jij dat ene Britney Spears-nummer kunt karaoke-en.
Het beeld dat jij van jezelf hebt komt dus niet altijd 100% overeen met dat wat anderen van jou hebben.
Voorbeeld verkeerd zelfbeeld I
Jij bent er bijvoorbeeld van overtuigd dat jouw hands-on aanpak het beste is dat team in jaren is overkomen. Zodra iets zich ook maar voordoet – een mail, een belletje van een klant of een ad-hoc klus – zit jij er bovenop. Klaar om het allemaal wel eventjes te regelen.
De mensen waarmee jij samenwerkt, zien dat toch anders. Zij vinden jouw aanpak alles behalve efficiënt. Beter gezegd: ze voelen zich geregeld overrompeld en opgejaagd, en zien er zelfs tegenop om gezamenlijk een project uit te voeren. Dat gesprek met je aangaan? Liever niet. Om een confrontatie te vermijden, gaan ze dat gesprek liever uit de weg.
Dit is natuurlijk een negatief voorbeeld van hoe zeer iemands zelfbeeld kan verschillen. Positief bestaat daarentegen ook:
Voorbeeld verkeerd zelfbeeld II
Denk aan de manier waarop jij met klanten en teamleden omgaat: jij vindt het niet anders dan normaal, maar in hun ogen is jouw tact en empatisch vermogen één van je sterkte eigenschappen. Jij bent je daar misschien niet van bewust, maar jouw team wel.
Hier inzicht in krijgen – in hoe anderen jou zien – kan ontzettend waardevol zijn. Het helpt bij je persoonlijke ontwikkeling, versterkt jouw rol binnen het team en toont aan waar enige verbetering wacht. Belangrijk dus, dat je jouw blinde vlekken leert kennen en zo groei tegemoet gaat.
Alleen: hoe kom je te weten hoe je collega’s over je denken? Welk beeld ze van je hebben? Welke eigenschappen en vaardigheden jou als gegoten zitten, maar ook aan welke je moet werken?
Eén handige feedback tool, kan jou daarbij helpen:
Waarom het Johari Window pijnlijk kan zijn
Goed, het Johari Window: een feedback- en persoonlijke effectiviteitsmodel ontwikkeld door Joseph Luft en Harry Ingham, twee Amerikaanse onderzoekers. De naam Johari is waarschijnlijk een samenstelling van hun naam. “Window” (of Venster) omdat het model eruit ziet als een raamwerk.
De basics hebben we gehad, maar wat doet het? Wat is het doel van het Johari venster?
Het Johari Window is een tool om het gesprek aan te gaan met anderen (welk beeld hebben anderen van jou?), maar ook met jezelf (welk beeld heb jij van jezelf?).
Dat kan ontzettend leerzaam zijn, want zo leer je aan welke aspecten jij moet werken om jouw persoonlijke effectiviteit te vergroten. Zo kan een collega bijvoorbeeld aangeven dat je echt aan je plannings-skills moet werken of je prioriteiten beter moet kennen.
Een gesprek hierover voeren, kan confronterend en zelfs eng zijn, zeker wanneer het over slechte eigenschappen of kenmerken gaat. Vaak is de feedback die je krijgt namelijk persoonlijk, waardoor je je misschien beledigd voelt. Maar wanneer je dat terzijde legt, en kijkt naar de waardevolle inzichten die je hiermee opdoet, zie je talloze groeikansen.
Geef het dus een kans en ga het gesprek aan met collega’s, of zelf met je partner en vrienden. Gebruik het Johari Window om erachter te komen of het beeld dat jij van jezelf hebt reëel is. Is het dat niet, dan geeft het je in ieder geval veel stof om over na te denken.
Hoe Johari Window model in elkaar steekt
Hoe gebruik je het Johari venster? Het Johari Window model kijkt op twee manieren naar jouw vaardigheden, capaciteiten en persoonlijkheidskenmerken:
- Wat weet jij (bewust en onbewust) wel en niet van jezelf.
- Wat weet een ander (bewust en onbewust) niet over jou.
Kruis je die twee dan ontstaat er het volgende raamwerk. Eén die bestaat uit vier vlakken, met ieder een eigen naam:
In dit model zijn alle vlakken even groot. Dat is puur voor de theorie achter het model uit te leggen. In werkelijkheid verschilt hun grootte toch wel degelijk:
In de meest ideale situatie is het open gebied het grootst. Dat is wenselijk, want dat betekent dat jouw persoonlijkheid, vaardigheden en kenmerken op de werkvloer overeenkomen met wie jij werkelijk bent — jouw “authentieke ik”, mag je het noemen.
Het verborgen gebied en de blinde vlek zijn hierbij zo klein mogelijk. Jij bent bewust van je vaardigheden en hoe je overkomt op anderen en houdt zo weinig mogelijk “achter”.
Het vergroten van de open ruimte ontstaat wanneer jij een reëel zelfbeeld hebt. Je hebt je zwakke punten leren kennen door vallen en opstaan, door uit je comfortzone te treden en door ervaring op te doen.
Ook een gezonde werksfeer op kantoor en een open feedbackcultuur stimuleren jouw open ruimte. Je durft eerlijk te zijn over je kennen en kunnen, en voelt niet de druk om zaken te verzwijgen. Je kunt en mag jezelf zijn op de werkvloer.
Nu je begrijpt hoe de vlakken gevormd worden en waardoor, kijken we naar waar ieder vlak voor staat, te beginnen met het open gebied:
1. Jouw open gebied of “de Arena”
Dit eerste vlak beschrijft de eigenschappen, vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken waar zowel jij, als anderen zich van bewust zijn. Wat jij laat zien, dus.
Denk bijvoorbeeld aan jouw uitstekend empatisch vermogen, jouw kennis over licenties of dat je regelmatig deadlines mist omdat je ongeorganiseerd bent. Dit kunnen dus zowel positieve als negatieve zaken zijn, maar ook persoonlijke kenmerken — zoals dat je graag drie zoetjes in je koffie neemt en een echt hondenmens bent.
Hoe opener de sfeer binnen het team is, des te meer jullie deze zaken van elkaar weten; de goede eigenschappen, maar ook de valkuilen waar de persoon regelmatig intrapt, iemands normen en waarden, achtergrond en (delen van het) privé-leven.
Wat kun jij hiermee
Indien het over negatieve aspecten gaat die zowel bekend zijn bij jou als een ander, is het verstandig om hier het gesprek over aan te gaan. Neem bijvoorbeeld dat stukje ongeorganiseerd zijn: hoe zou je dat kunnen verbeteren? Heeft je collega’s misschien ideeën of kun je misschien zelf iets doen om hierin te groeien?
Het is eenmaal een aspect waarmee je bekend bent, je kunt dan ook zelf de touwtjes in handen nemen en concrete stappen zetten. Denk bijvoorbeeld na over bijscholing, het volgen van een cursus (onze training time management bijvoorbeeld!) of aan manieren waarop je jouw sterke kanten beter naar voren kunt laten komen. Zit je wel op de juiste plek?
Belangrijk hierbij is, is dat je beseft dat de feedback die je op jouw open gebied ontvangt vaak als een persoonlijke aanval voelt. Zie dat niet zo, en reageer er dan ook niet aanvallend op indien je het ontvangt. Adem rustig in en uit en luister oprecht naar de terugkoppeling.
2. Jouw blind gebied of “de Blinde Vlek”
Het tweede vlak beschrijft de eigenschappen, vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken waarvan jij je niet bewust bent, maar mensen waarmee je samenwerkt wel.
Doorgaans bevinden zich hier vooral de negatieve aspecten van iemands persoonlijkheid en vermogen — de zaken waar anderen jou liever niet op wijzen.
Denk aan de manier waarop je vaak luidkeels bij de koffieautomaat je weekend doorneemt. ‘Vind die ene collega grensoverschrijdend. Of iets persoonlijks als kledingstijl of ademgeur. Toch een gênant gesprek om aan te gaan. Het is wel belangrijk dat jij je bewust wordt van deze zaken, omdat je zo kunt groeien. Daarnaast voorkomt het ook naar geroddel, iets wat de samenwerking alleen maar verslechtert.
Toch is het niet alleen maar negatief. Jouw blind gebied bevat ook positieve dingen; aspecten waarvan jij je niet bewust bent, maar anderen wel.
Zo ziet jouw leidinggevende je als een ruwe diamant, heeft die collega bewondering voor je doorzettingsvermogen, en is die stagair stiekem onder de indruk van je adremme opvattingen. Zulke zaken wil je weten. Niet alleen omdat het goed is voor je zelfvertrouwen, maar ook omdat je deze sterkte punten wil benadrukken.
Wat kun jij hiermee
Doorgaans zal een ander niet snel een gesprek initiëren waarbij je ze wijzen op je zwakke punten. Het blijft toch een beetje hetzelfde als iemand wijzen op een stukje spinazie tussen zijn tanden: je hoop dat het vanzelf weggaat en dat jij niet diegene hoeft te zijn die het aankaart. Op een zekere hoogte is dat begrijpelijk, want veel mensen willen confrontatie zoveel mogelijk uit de weg gaan.
Toch wil je deze feedback ontvangen, ongeacht of deze negatief of positief is. Het beste dat je dan ook kunt doen is er gewoon zelf om vragen. Ja, dat is eng, maar het is wel vaak de enige manier om de terugkoppeling te krijgen.
Doe dat dan ook, op de man af, op een plek waar jullie ongestoord kunnen praten — ‘Hé, ik hoorde dat je mijn presentatie lastig te volgen vond. Kun je me vertellen waar het precies misliep en wat jij vindt dat ik voortaan beter moet doen?’
Indien een ander je toch uit zichzelf negatieve terugkoppeling geeft en deze valt koud op je dag, neem de feedback dan altijd ter harte. Luister ernaar. Bedank de persoon. Vraag door, om te weten wat je beter kunt doen. Dat zelfde doe je wanneer je een compliment ontvangt.
3. Jouw verborgen gebied of “het Masker”
Het derde vlak beschrijft de eigenschappen, vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken waarvan jij je bewust bent, maar mensen waarmee je samenwerkt niet.
Het zijn de dingen die je achterhoudt, bewust of onbewust. En omdat je vaak zelf bepaald wat je wel en niet zegt (en tegen wie) heb je de grootte van dit vlak zelf in de hand. Zo ben je tegenover bepaalde collega’s bijvoorbeeld opener dan tegenover je leidinggevende. En dat is prima.
Toch wil je dit vlak zo klein mogelijk houden. Je wilt namelijk jezelf kunnen zijn op de werkvloer en (voor zover mogelijk) jouw authentieke “ik” tonen. Niet alleen ervaar je zo meer werkplezier, je ware gezicht tonen voorkomt dat jij jezelf tekort doet; dat bijzondere vaardigheden en talenten verloren gaan.
Wat kun jij hiermee
Misschien “verzwijg” je een bepaalde hobby omdat je een professionele afstand wilt bewaren tussen jou en je collega’s. Dat is helemaal aan jou. Maar wanneer het om grotere zaken gaat, bijvoorbeeld een burn-out waar je tegenaan hikt, is het misschien verstandiger om je masker af te zetten. Zeker wanneer je iets “verzwijgt” dat ten koste gaat van je mentale gezondheid en productiviteit op het werk.
Je kunt dan een collega in vertrouwen nemen, om zo je hart te luchten en om advies te vragen. Daarnaast doe je er goed aan het gesprek met je leidinggevende aan te gaan en je zorgen kenbaar te maken. Dit kwetsbaar opstellen, maakt jou geen minder teamlid maar toont aan dat je verantwoordelijkheid neemt voor je rol binnen het team.
Jouw masker kan ook iets positiefs verbergen, bijvoorbeeld een vaardigheid waarvan jij denkt dat hij niet nuttig is. Uit deze toch, want ondanks dat er wellicht nu geen plek is voor jouw uitstekende photoshop-skills, wil dat niet zeggen dat er over een jaar geen functie is die daar om vraagt. Kenbaar maken, dus.
4. Onbekend gebied — “het Onbewuste”
Wat is het onbekende zelf of “het onbewuste? Het vierde en laatste vlak beschrijft de eigenschappen, vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken waarvan zowel jij, als de mensen waarmee je samenwerkt, niets van weten.
Dit kan zijn omdat het vaardigheden zijn die je nog nooit eerder hebt hoeven gebruiken. Of je kennis op een bepaald gebied ontbreekt omdat je er nooit eerder aandacht aan hebt geschonken. Dit klinkt misschien erg negatief, maar hier bevinden zich juist leer- en groeimomenten — onaangeroerd potentieel dat wacht om naar de oppervlakte te komen. Daar wil je uit kunnen putten!
Wat kun jij hiermee
Eigenschappen die zich hier bevinden, vind je alleen door een leven lang te leren en uit je comfortzone te stappen; door fouten te maken en jezelf in nieuwe situaties te begeven. Wees daarom nieuwsgierig en verleg je grenzen: lees boeken over (voor jou nog) onbekende onderwerpen, spreek met mensen uit andere bubbels, volg een nieuwe opleiding of probeer een nieuwe hobby uit! Wie weet welke verborgen talenten je bezit!
Kortom
Je bezit een hoop ongekend potentieel. Tijd om dat op te graven! Door het gesprek aan te gaan met collega’s ontdek je dingen die jij nog niet over jezelf wist. Dat zorgt voor ontzettend veel leermomenten en groeikansen. Grijp die met beide handen aan; door openlijk te communiceren en telkens op zoek te gaan naar dat nieuwe feedbackstukje. Het Johari Window helpt je erbij!
Hier meer over weten? Check ook deze video, daarin vertelt Björn je meer over het Johari Window:
Verder lezen over woede beheersen, of andere emoties?
Mocht je nou allemaal heel interessant vinden, dan raden we je zeker aan om ons ook op Instagram te volgen. Daar ontvang je haast dagelijks korte, eenvoudige tips op het gebied van persoonlijke effectiviteit en zelfontplooiing. Leuk om ook een kijkje achter de Tijdwinst-schermen te krijgen? Volg dan ook zeker Björn.
Meer lezen over jezelf verbeteren, op de werkvloer maar ook ernaast, kijk dan eens hier naar:
- Aandachtsspanne verbeteren voor productiviteit (en op de lange termijn: succes)
- Wat is resultaatgericht werken? In 6 timemanagement tips op naar productiviteit
- Hoe stress verminderen? Tips tegen stress en spanning, volgens onderzoek
- Je kunt een slaaptekort inhalen, zegt NASA: ‘bijslapen met een powernap’
- Mentaal uitgeput? Oververmoeid los je niet op met slapen. De reden (en de oplossing)
Meer persoonlijke groei? Volg een training Time Management
Meer manieren ontdekken om je persoonlijke ontwikkeling een boost te geven? Bijvoorbeeld door eindelijk eens die ongeorganiseerde workflow van je aan te pakken? Door onze training Time Management te volgen, doe je dat in minder dan 1 dag. Meer van dit soort interessante artikelen lezen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.
Wie zijn wij? | Training Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van time management, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
